De prokaryotische cel had nog een basale vorm. Maar het was een volwaardige en levende cel die zich snel, in allerlei variaties, verspreidde over de aarde. Er is nog altijd een grote variatie aan prokaryoten op aarde. De bekendste zijn de bacteriën. Een andere minder bekende groep zijn de archaea. Dit is een zeer veelzijdige groep eencelligen waaronder ook veel extremofielen vallen. Extremofielen zijn levende cellen die goed gedijen onder extreme omstandigheden, zoals hitte, hoge druk, weinig zuurstof en weinig voedsel. Ze zijn onder andere te vinden in en rond hete bronnen, in de diepzee en kilometers diep in de aardkorst.
Onderzoekers willen weten welke stap(pen) uiteindelijk tot een eerste levende oercel heeft geleid. Wat gaf de cel de ruimtelijke vorm en compartimentering ten opzichte van zijn omgeving? Welke uitwisseling van stoffen en energie vonden in die cel plaats? En hoe vond celdeling en replicatie van zo’n oercel plaats?
Maar een belangrijke focus ligt ook op het onderzoeken van de enorme verscheidenheid die is ontstaan onder de prokaryoten. Verschillende prokaryotische cellen zijn samengesmolten tot complexere cellen met meerdere functies zoals fotosynthese en celademhaling.
Tenslotte werken onderzoekers ook aan een echt levende synthetische cel volgens het principe van een prokaryotische oercel.